Η Εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη
Στις 22 Οκτωβρίου 1951, ο Νίκος Μπελογιάννης και 93 ακόμη σύντροφοί του οδηγούνται σε δίκη. Κατηγορούνται για απόπειρα ανασυγκρότησης του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος (ΚΚΕ), το οποίο - βάσει του Αναγκαστικού Νόμου 509/1947- θεωρείται παράνομο, προδοτικό και ξενοκίνητο κόμμα, που δρα ενάντια στην εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας.
Στις 15 Νοεμβρίου ο πρόεδρος του έκτακτου στρατοδικείου Αντισυνταγματάρχης Ανδρέας Σταυρόπουλος ανακοινώνει την ετυμηγορία, πλαισιωμένος από τους στρατοδίκες Γεώργιο Παπαδόπουλο (τον μετέπειτα δικτάτορα), Ν. Κομιάνο, Γ. Κοράκη, και Θ. Κυριακόπουλο. Ο Νίκος Μπελογιάννης είναι μεταξύ των καταδικασθέντων σε θάνατο. Η απόφαση προκαλεί διεθνή κατακραυγή, ενώ στο εσωτερικό της χώρας το πολιτικό κλίμα φορτίζεται και πάλι επικίνδυνα.
Στις 15 Φεβρουαρίου 1952, η δίκη επαναλαμβάνεται. Ο 37χρονος Νίκος Μπελογιάννης παρίσταται μ' ένα κόκκινο γαρύφαλλο στο χέρι, άψογα ντυμένος και με περισσή ευπρέπεια και ψυχραιμία. Ο Νίκος Μπελογιάννης και επτά ακόμη σύντροφοί του καταδικάζονται σε θάνατο.
Στις 30 Μαρτίου 1952, ο Νίκος Μπελογιάννης και οι σύντροφοί του οδηγούνται στο Γουδί, όπου και εκτελούνται νύχτα (!) δια τυφεκισμού στις 4:12 π.μ. Στο άκουσμα των πυροβολισμών, ο πρωθυπουργός Νικόλαος Πλαστήρας κυριολεκτικά καταρρέει. Όλη η κινητοποίηση εντός και εκτός Ελλάδας δεν κατάφερε να αποτρέψει το γεγονός.
Τα άσχημα μαντάτα ταξιδεύουν γρήγορα μέχρι το στρατόπεδο συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων στον Αϊ Στράτη, όπου ζει εξόριστος ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος. Την ίδια μέρα θα γράψει το ποίημα:
«Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΕ ΤΟ ΓΑΡΥΦΑΛΛΟ».
"Σήμερα το στρατόπεδο σωπαίνει.
Σήμερα ο ήλιος τρέμει αγκιστρωμένος στη σιωπή
όπως τρέμει το σακάκι του σκοτωμένου στο συρματόπλεγμα.
Σήμερα ο κόσμος είναι λυπημένος.
Ξεκρέμασαν μια μεγάλη καμπάνα και την ακούμπησαν στη γη.
Μες στο χαλκό της καρδιοχτυπά η ειρήνη.
Σιωπή. Ακούστε τούτη την καμπάνα.
Σιωπή. Οι λαοί περνούν σηκώνοντας στους ώμους τους
το μέγα φέρετρο του Μπελογιάννη"
Αγωνιστές σαν τον Νίκο Μπελογιάννη ανεβάζουν τον άνθρωπο από τη λάσπη στ’ αστέρια.
Αυτό σίγουρα είναι κάτι που δεν μπορούν να αρνηθούν ούτε κι αυτοί οι δήμιοι του. Κι ας κινήθηκαν τόσο βρόμικα και τόσο δειλά που κι οι ίδιοι αν μπορούσαν να νοιώσουν τύψεις θα είχαν αυτοκτονήσει. Ας είναι δεν μπορείς να έχεις απ’ όλους την απαίτηση να είναι άνθρωποι.
Ο Μπελογιάννης και οι σύντροφοί του συνελήφθησαν σε μια δύσκολη και σκοτεινή εποχή για την Ελλάδα. Μια εποχή όπου και η ίδια η δεξιά προσπαθούσε να αποδείξει την πλήρη υποταγή της στις Αμερικανικές δυνάμεις. Μια εποχή όπου η CIA και ο ΙΔΕΑ διαφέντευαν και τρομοκρατούσαν την Ελλάδα , και που ο δύσμοιρος λαός προσπαθούσε να μαζέψει τα κομμάτια του από τον εμφύλιο και να ξανασταθεί στα πόδια του.
Η σύλληψή του λοιπόν θεωρήθηκε κελεπούρι, και στήθηκε μια δίκη που σκοπό είχε να νικήσει μια για πάντα το “κομμουνιστικό τέρας” που απειλούσε ακόμα την δεξιά και τους υποστηρικτές της. Δόθηκαν λοιπόν διαστάσεις σ’ αυτή τη δίκη που μετά γύρισαν μπούμερανγκ ενάντια στους ίδιους που την έστησαν.
Η δίκη “ παρωδία – τραγωδία” του Ν. Μπελογιάννη και των συντρόφων του ήταν δίκη με ουσιαστικό κατηγορούμενο τον Ελληνικό λαό. Δίκη που στο πρόσωπο του Ν. Μπελογιάννη δικαζόταν ένα κόμμα το Κ.Κ.Ε. και μια ιδέα η ελευθερία.
Μια παράνομη δίκη και μια παράνομη εκτέλεση που ουσιαστικά δεν εκπλήσσουν αφού τις αποφάσεις παίρνει μια παράνομη και σκοτεινή συνεργασία της δεξιάς και της Αμερικανικής τρομοκρατίας.
Και να πως έχουν τα πράγματα: Η δίκη ξεκίνησε στις 19/10/1951 στις 5.00 μ.μ από Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών στο Αρσάκειο Δικαστικό Μέγαρο. Από την 1/1/1950 ισχύει ο νέος Ποινικός Κώδικας ο οποίος καταργεί τον Α.Ν. 509 βάσει του οποίου έχουν παραπεμφθεί οι κατηγορούμενοι . Αυτό όμως δεν τους πτοεί και η παρανομία συνεχίζεται.
Ο πρόεδρος του στρατοδικείου κος Ανδρέας Σταυρόπουλος είναι “τρωτός” για να μπορεί να τον ελέγχει ο ΙΔΕΑ όπως και όλους τους στρατοδίκες βέβαια ανάμεσα τους και τον μελλοντικό δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο που από τότε απολάμβανε των προνομίων που του χάριζαν οι Αμερικανοί φίλοι του. Όλοι ανήκουν στη CIA.
Στις 27/8/1951 δημοσιεύεται απόφαση του Ανωτάτου Στρατιωτικού Συμβουλίου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ότι ο Σταυρόπουλος βρίσκεται σε «αυταπάγγελτον αποστρατεία» παρόλο του βαθμού του για «βαρύ παράπτωμα». Από το 1948 γίνονται εις βάρος του μια σειρά διοικητικές ανακρίσεις και είναι ο λόγος που τον μεταθέτουν συνεχώς σε διάφορες επαρχιακές πόλεις. Σε όλες τον συνοδεύει κάποιος Αθηναίος δικηγόρος ….. για να τον παρηγορεί…… στη Λαμία όμως μετά από επεισόδια που έγιναν αναγκάζονται οι αρμόδιες στρατιωτικές αρχές να απομακρύνουν τον…παρηγορητή του κ. Σταυρόπουλου.
Αυτή είναι η κατάσταση που επικρατεί στο παρασκήνιο των επιλογών, σχετικά με το διορισμό των στρατοδικών και του προέδρου , για να μπορεί η να ελέγχει απόλυτα τις αποφάσεις των στρατοδικών. Το πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση τεράστιο αλλά είναι πάνω από τις δυνατότητες της να αντισταθεί και να περισώσει έστω και λίγη αξιοπρέπεια για την υστεροφημία της και την άποψη που η ιστορία θα διαμορφώσει γι’ αυτήν.
Η δίκη ξεκινάει και η τροπή που τελικά παίρνει μοιάζει καταστροφική για την Αμερικανοκρατία και τη επάρατη δεξιά που “κυβερνά” τον τόπο. Η συμμετοχή του λαού και οι φωνές διαμαρτυρίας και συμπαράστασης προς τους κατηγορούμενους τόσο από το λαό όσο και από όλο τον προοδευτικό κόσμο και από πολλές κυβερνήσεις έχει σαν αποτέλεσμα την αντιστροφή της κατάστασης και από κατηγορούμενους το Μπελογιάννη και τους συντρόφους του να κάθονται ουσιαστικά στο εδώλιο οι στρατοδίκες η δεξιά και οι υποστηρικτές της. Κι αυτή τη φορά ο κριτής είναι αμείλικτος. Δικάζει ο ίδιος ο λαός. Είναι πραγματικά αστεία τόσο οι κατηγορίες όσο και οι μαρτυρίες που παρουσιάζουν οι κατήγοροι. Λίγα αποσπάσματα από τη δίκη:
Ένας από τους σπουδαιότερους μάρτυρες κατηγορίας λέει για το Μπελογιάννη:
- Ο άνθρωπος αυτός ήθελα να εφαρμόσει στην Ελλάδα τις αποφάσεις της 6ης και 7ης Ολομέλειας του ΚΚΕ. Σε ερώτηση του Νίκου για το αν ο μάρτυρας γνωρίζει ότι οι αποφάσεις και των 2 Ολομελειών ρίχνουν το βάρος της πολιτικής του κόμματος στην πάλη για την ειρήνη , το ψωμί και τις ελευθερίες του ελληνικού λαού ο μάρτυρας απαντάει θετικά.
Ο Μπελογιάννης ρωτάει αν αυτό θεωρεί ο μάρτυρας ότι είναι συνομωσία κατά της Ελλάδας, ο μάρτυρας λέει Όχι και ο Μπελογιάννης : - αυτό ήθελα να ομολογήσετε.
Κατηγορούν το Μπελογιάννη ότι το Γενάρη του 1943 ήταν στη Γενική Διοίκηση Πελοποννήσου του ΕΛΑΣ και έπιασε και φυλάκισε τον “εθνικόφρονα” πατέρα του μάρτυρα. Όμως ο Μπελογιάννης είναι ο ίδιος φυλακισμένος των Γερμανών την ίδια εποχή.
Κάποιος άλλος φωνάζει λέγοντας πως τα ελεύθερα συνδικάτα “ΕΣΚΕ” είναι κομμουνιστική οργάνωση και πως αν ήταν στο χέρι τους θα είχαν διαλύσει και αυτά και την ΕΔΑ, γιατί όλα είναι οργανώσεις παράνομες και παραφυάδες του ΚΚΕ. Σε ερώτηση του Μπελογιάννη ποιες είναι κατά τη γνώμη του νόμιμες οργανώσεις απαντά : - Μα φυσικά η Αστυνομία και η Χωροφυλακή!
Κάποια στιγμή που ο Μπελογιάννης ζητά ένα ποτήρι νερό κατά τη διάρκεια της απολογίας του ο πρόεδρος του το αρνείται.
Σε μια προσπάθεια της κυβέρνησης τη δίκη να αναλάβει και να ολοκληρώσει Τακτικό Δικαστήριο ο κος Σταυρόπουλος απειλεί να αυτοκτονήσει παρά να παρατηθεί του δικαστηρίου….. Έτσι κι αλλιώς το αποτέλεσμα είναι ήδη γνωστό. Μετά από 15 μέρες από την έναρξη της δίκης ανακοινώνεται Δις εις θάνατο σε Μπελογιάννη, Αργυριάδη και εις θάνατον οι Μπάτσης, Λαζαρίδης , Ιωαννίδου, Καλούμενος και Μπισμιάνος.
Λίγο αργότερα έρχεται στη δημοσιότητα το γράμμα του Νίκου Πλουμπίδη που αναλαμβάνει κάθε ευθύνη για την καθοδήγηση του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ και υπόσχεται να παρουσιαστεί στις αρχές με τον όρο να μην εκτελεσθεί ο Μπελογιάννης. Ο Πλαστήρας με την επιστολή αυτή βρίσκει το νομικό πάτημα που χρειάζεται για τη ματαίωση της εκτέλεσης αλλά δεν θέλει. Ακολουθεί η διάψευση από το ΚΚΕ που χαρακτηρίζει την επιστολή “μύθευμα της αστυνομίας” και ο Πλαστήρας αποθρασύνεται. Έτσι διαψεύδονται οι ελπίδες για την αναψηλάφηση της δίκης
Κυριακή 30 Μάρτη 1952 4.10΄π.μ. εκτελούνται οι Μπελογιάννης, Μπάτσης, Καλούμενος και Αργυριάδης. Μέρα και ώρα που ούτε και αυτοί οι Γερμανοί δεν εκτελούσαν. Υπό το φως των προβολέων μη τυχόν δει ο ήλιος και φρίξει.
Κανείς αρμόδιος δεν έχει τη στοιχειώδη αξιοπρέπεια ώστε να αναλάβει την ευθύνη για το στυγνό αυτό έγκλημα. Όλοι ανεύθυνοι Κανείς δεν παραδέχεται ότι έδωσε την εντολή για την εκτέλεση. Την εκτέλεση που ο υπουργός Δικαιοσύνης κος Παπασπύρου διαβεβαίωνε μέχρι της 2 τα ξημερώματα ότι δεν θα γίνουν έπ’ ουδενί. Στις 3.20΄αποχορούσε η φάλαγγα από τις φυλακές και στις 3.48΄ βρίσκονταν οι μελλοθάνατοι στον τόπο εκτέλεσης το Γουδί……..
Από την προηγούμενη μέρα όμως έχει δοθεί η εντολή να ανοιχτούν 4 τάφοι στο 32ο τετράγωνο του Γ΄ Νεκροταφείου. Οι υπεύθυνοι όμως το ξεχνάνε και έτσι ο Μπελογιάννης και οι σύντροφοί του θάβονται σε 4 άλλους τάφους για αν έρθει κατόπιν ο διευθυντής και να διατάξει την εκταφή τους και την ταφή τους μετά σε 4 άλλους τάφους που ανοίγονται εκείνη την ώρα. Η εντολή εκτελείται εν μέρει μιας και μεταφέρεται μόνο ο Μπελογιάννης και ο Καλούμενος που είχαν ήδη εκταφεί την ώρα που η είδηση γίνεται πια γνωστοί και καταφθάνουν στο νεκροταφείο δημοσιογράφοι, ρεπόρτερ και ασυγκράτητα κύματα λαού με στεφάνια από κόκκινα τριαντάφυλλα. Έρχονται ταυτόχρονα όμως και οι μπάτσοι για “να αποκαταστήσουν την τάξιν” .Όλη η σκηνοθεσία τελικά της μακάβριας πράξης δεν αποτελεί τίποτε άλλο από εικόνα αγωνίας, ταραγμένης ένοχης συνείδησης, για το φριχτό ιστορικό σφάλμα. Άλλωστε ο Μπελογιάννης είναι γι’ αυτούς ακόμα πιο επικίνδυνος νεκρός.
Ο Νίκος Μπελογιάννης ήταν ο τελευταίος από την γενιά των ηρώων και ηρωίδων της εργατικής τάξης και του λαού της Ελλάδας που αντιμετώπισαν με επαναστατικό θάρρος το εκτελεστικό απόσπασμα των μονορχοφασιστών, χωρίς ούτε στιγμή να λυγίσουν. Κι αυτό σε μια στιγμή που είχε ηττηθεί η ένοπλη επανάσταση του λαού μας. Κι ας μπορούσε με μια απλή δήλωση αποκήρυξης των ιδανικών του να γλίτωνε την ζωή του.
Σήμερα, σχεδόν 52 χρόνια απ’ την εκτέλεση του Μπελογιάννη πολλά έχουν αλλάξει, κάποια όμως παραμένουν ακριβώς τα ίδια. Το κόμμα για το οποίο έδωσαν την ζωή τους χιλιάδες Μπελογιάννηδες δεν έχει πια τίποτα το επαναστατικό. Την ταμπέλα του την έχει σφετεριστεί μια κλίκα οπορτουνιστών, προδοτών της επανάστασης και κάνουν εμπόριο με το αίμα των αγωνιστών. Οι ιδέες όμως της κοινωνικής επανάστασης παραμένουν πάντα επίκαιρες. Κι ας είναι το κοινωνικό τους αντίκρισμα σήμερα πολύ περιορισμένο από τότε.
Πάνω απ’ όλα όμως ο Μπελογιάννης παραμένει το σύμβολο της ανιδιοτελούς θυσίας για την κοινωνική επανάσταση.
Γ αυτό και μεις τιμούμε την μνήμη του, όχι με μοιρολόγια και πολιτική σπέκουλα αλλά με γνήσια επαναστατική πράξη.
![]()
ΠΕΡΣΙΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ 1991
Oι Aμερικανοί «ξέπλυναν» επικοινωνιακά το Bιετνάμ στον πόλεμο του Kόλπου, επιλέγοντας ακόμη και τις αντίστοιχες φωτογραφίες. Στο Bιετνάμ, μια φωτογραφία-γροθιά, μ’ ένα στρατιώτη να θρηνεί πάνω στο ελικόπτερο τον νεκρό φίλο που κείται δίπλα του. Στην αντίστοιχη του Kόλπου, ο ελαφρά τραυματισμένος αξιωματικός είναι νικητής. Oι δε «κακοί» κυριολεκτικά έγιναν στάχτη.
![]()