Η ιστορία του καρναβαλιού είναι αρχαιότατη. Tο καρναβάλι, από την ιταλική λέξη carnavale, προέρχεται από το carne-levane που σημαίνει την άρση του κρέατος, δηλαδή Aποκριά! Ανέκαθεν οι άνθρωποι είχαν καθιερώσει γιορτές, κατά τις οποίες μπορούσαν να γλεντούν ελεύθερα χωρίς περιορισμούς.
'Eχει τις ρίζες του στα Σατουρνάλια της αρχαίας Pώμης, τις γιορτές δηλαδή της Πρωτοχρονιάς, που είχαν τις αντιστοιχίες τους σε όλες τις θρησκείες των αρχαίων λαών. Eίναι η γιορτή της έναρξης του νέου χρόνου ή της άνοιξης που αναγεννάται η φύση. Στην Aρχαία Αίγυπτο απαντώνται οι γιορτές της 'Iσιδας, στην αρχαία Ελλάδα τα Διονύσια, στην Eβραϊκή θρησκεία το Πουρίμ. Σε όλες αυτές τις γιορτές περιλαμβάνεται η μεταμφίεση. Τα Βάκχεια των αρχαίων Ελλήνων και τα ρόνια των Ρωμαίων, με τους τρελούς χορούς τους και τις θορυβώδεις εκδηλώσεις τους, αποτέλεσαν τον πραγματικό σπόρο της Αποκριάς. Στην αρχή αυτές οι γιορτές κρατούσαν μόνο μια ημέρα, μετά την παρέμβαση του αίσαρα τρεις ημέρες και στη συνέχεια επτά.
ατά τα ρόνια, τα οποία άρχιζαν τις πρώτες ημέρες του Ιανουαρίου (καλένδας), οι δούλοι θεωρούνταν ελεύθεροι και είχαν το δικαίωμα να περιγελούν τους κυρίους τους και να λένε ο,τιδήποτε σε βάρος τους. Μερικοί μάλιστα κύριοι μεταμφιέζονταν σε δούλους για να σερβίρουν και να υπηρετήσουν τους πραγματικούς δούλους στο συμπόσιο της γιορτής που τελείωνε με όργια. Με την κατάκτηση της Γαλατίας από τους Ρωμαίους, τα έθιμα της χώρας αυτής αναμίχθηκαν με τα ρωμαϊκά με αποτέλεσμα να προκύψουν νέες γιορτές και τρόποι εορτασμού.
ατά το Μεσαίωνα, η Εκκλησία προσπάθησε να καταπνίξει την Αποκριά, χωρίς όμως να το κατορθώσει. Η αποκριά έγινε θέμα διάφορων Συνόδων και ιδιαίτερα μια αποκριάτικη παράδοση η οποία δεν συμφωνούσε με τον αυστηρό Χριστιανισμό, η επονομαζόμενη Ημέρα των τρελών και των αθώων.
Στη μορφή που είναι γνωστό σήμερα το καρναβάλι διαμορφώθηκε κατά το Mεσαίωνα στην Iταλία όπου οι γιορτές της Aποκριάς και το καρναβάλι έχουν το δικό τους ιδιότυπο χαρακτήρα. Tο έθιμο διαδόθηκε σε όλες τις χώρες, επηρεάστηκε και εμπλουτίστηκε από τα τοπικά έθιμα και τις παραδόσεις. Παντού όμως κυριαρχεί το άρμα του βασιλιά καρνάβαλου και οι χοροί μεταμφιεσμένων.
ολομπίνα
Το 15ο και 16ο αιώνα το ιταλικό γούστο κατόρθωσε να προσδώσει στην Αποκριά, που είχε γίνει ανήθικη και χυδαία, καλλιτεχνική πνοή την οποία απέπνεαν ακόμη και οι λαϊκές μασκαράτες. Γνωστό και εύθυμο ήταν το καρναβάλι της Φλωρεντίας, έργο των διάσημων και ισχυρών Μεδίκων. Μεγαλύτερη φήμη όμως απέκτησε σ όλο τον κόσμο η Αποκριά της Βενετίας, η οποία προσέλκυε πολλούς περιηγητές από κάθε μέρος της γης. Όταν η πνοή της αποκριάτικης Βενετίας πέρασε τα γαλλικά σύνορα, ένας Ιταλός ονομαζόμενος Μαράσσι, εγκαταστάθηκε στο Παρίσι και έγινε εκατομμυριούχος πουλώντας μάσκες. Ένα άλλο περίφημο καρναβάλι ήταν της Νίκαιας που έχει βαθιά τις ρίζες του στο παρελθόν. άθε χρόνο μαζεύονταν στη μαγευτική αυτή πόλη της υανής Ακτής αμέτρητοι ξένοι από όλο τον κόσμο για να απολαύσουν τα αποκριάτικα θεάματα.
Yπάρχει και μια διαφορετική άποψη για το καρναβάλι. Σύμφωνα με αυτή η λέξη προέρχεται από το carmus navalis που σημαίνει αμαξίδιο ναυτικό, διότι στις παρελάσεις που έρχονταν από την Ελευσίνα και έφερναν τον Iερό Πέπλο στον Παρθενώνα, μέσω της Iεράς Oδού, παρήλαυνε και ένα μοντέλο ιερού πλοίου όπως π.χ. η Πάραλος από τη Δήλο. Έτσι δόθηκε το όνομα «κάρρο-νάβαλε» που ερμηνεύεται ως καρότσι-καΐκι ναυτικό.
Σε αρχαία αγγεία υπάρχει παράσταση του Διονύσου που κάθεται σε ένα τέτοιο τροχοφόρο κάρρο-νάβαλε. Tα γνωστά σε όλους μας άρματα και το ομοίωμα του Kαρνάβαλου είναι η συνέχεια των γιορτών των Bακχαναλίων. Oι γιορτές με τις μάσκες που συναντούμε στη Bόρεια Ελλάδα, οι γνωστές «μπούλες» θυμίζουν τα Λήναια των αρχαίων από τη λέξη ληνός, που σημαίνει το πατητήρι των σταφυλιών. Eκείνες οι γιορτές για την ευγονία, καθώς και οι σημερινές του κρασιού, γίνονταν και γίνονται για τον ίδιο λόγο: τη διασκέδαση.