Αναδιάταξη συνόρων και σταθεροποίηση στη Μέση Ανατολή
Το σκηνικό της Μέσης Ανατολής φαίνεται όλο και πιο αδιέξοδο. Εκείνο που δεν μπορούμε να αντιληφθούμε στη Δύση, είναι ότι τα σύνορα που δημιουργήθηκαν στην περιοχή, μετά την Οθωμανική κτήση και την αποικιοκρατία, είναι μη βιώσιμα. Όπως και τα καθεστώτα που εγκαθιδρύθηκαν. Που οδήγησαν σε πολέμους, εμφύλιες σφαγές, επαναστάσεις και πραξικοπήματα…
Δημιουργήθηκαν τεχνικά κράτη, που χωρίς τυράννους δεν μπορούν να κυβερνηθούν και με τυράννους δεν μπορούν να αναπνεύσουν. Καταδικασμένα υπό την κυριαρχία τοπικών δικτατόρων να βυθίζονται στην κρίση και τη διαφθορά, ενώ όταν λείψουν οι δικτάτορες κινδυνεύουν να διαλυθούν μέσα σε όργιο βίας...
«Λαμπρό» παράδειγμα το ίδιο το Ιράκ, όπου κυριαρχεί σήμερα η αίσθηση του απόλυτου αδιέξοδου: Οι Κούρδοι (20% του Ιρακινού πληθυσμού) επιδιώκουν την αυτονομία τους (που υπήρξε γι` αυτούς ιστορικό αίτημα δεκαετιών). Οι Σιίτες του Ιράκ (60% του πληθυσμού) επιδιώκουν τη δική τους αυτονομία στο νότο (και στηρίζουν την αυτονομία των Κούρδων στο βορρά). Ενώ οι Σουνίτες (20%) δεν δέχονται τίποτε: αφού αν αποδεχθούν τα αυτονομιστικά αιτήματα των υπολοίπων, οι ίδιοι θα μείνουν με μια λωρίδα γης στο κεντρικό Ιράκ χωρίς καθόλου πετρέλαιο, ενώ αν επιμένουν για ενιαίο Ιράκ θα παραμείνουν μειονότητα στο έλεος των παλαιών θυμάτων τους (Σιιτών και Κούρδων).
Από την άλλη πλευρά, ο διαμελισμός του Ιράκ, προκαλεί πανικό σε ένα παραδοσιακό σύμμαχο των ΗΠΑ (την Τουρκία), ενώ ενισχύει ένα παραδοσιακό αντίπαλο των ΗΠΑ (το Ιράν). Έτσι, αν δεν θέλουν να απειλήσουν την ακεραιότητα της Τουρκίας ούτε να ενισχύσουν την επιρροή του Ιράν στην περιοχή, οι Αμερικανοί πρέπει να αποκλείσουν το διαμελισμό του Ιράκ! Αλλά αν αποκλείσουν τον διαμελισμό του Ιράκ δεν μπορούν να ικανοποιήσουν ούτε το Σιιτικό νότο ούτε τον Κουρδικό βορρά, χώρια που σε κάθε περίπτωση δεν προσφέρουν τίποτε στους Σουνίτες του κεντρικό Ιράκ. Αληθινό αδιέξοδο…
Τέλος, σε περίπτωση διαμελισμού του Ιράκ, «ασφάλεια» για τους Σουνίτες του Ιράκ μπορεί να σημαίνει μόνον ένα πράγμα: να ενωθούν με τους «συγγενείς» τους (ομοεθνείς ?ραβες και ομόθρησκους Σουνίτες) της γειτονικές Ιορδανίας…
Η Ιορδανία στο επίκεντρο της λύσης
Πράγματι, ο Ιορδανικός πληθυσμός αποτελείται από Παλαιστίνιους και Σουνίτες ?ραβες. Οι τελευταίοι συγγενεύουν στενά με τους Σουνίτες του Ιράκ, ακριβώς δίπλα τους. Αλλά αν τους ενσωματώσει η Ιορδανία, αλλάζει η πληθυσμιακή σύνθεσή της χώρας, ενοχλούνται οι Παλαιστίνιοι της Ιορδανίας, όπως ενοχλείται και η Σαουδαραβία, δίπλα, που φοβάται ότι ενίσχυση του Ιορδανικού βασιλείου μπορεί να θέσει ζήτημα για τη σταθερότητα του ίδιου του Σαουδαραβικού θρόνου.
Η Ιστορία δεν λύνει πάντα τα τρέχοντα προβλήματα της πολιτικής, αλλά πολύ συχνά εξηγεί τα πολιτικά αδιέξοδα: Τα κράτη της περιοχής δημιουργήθηκαν από τους Βρετανούς αποικιοκράτες (με τη «συνδρομή» Γάλλων και Αμερικανών) ανάμεσα στο 1914 και το 1932, μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918 και την Επανάσταση των Αράβων κατά των Οθωμανών (1914-1916).
`Ηγέτης της Αραβικής Επανάστασης ήταν ο Χουσεϊν αλ Χασέμι, εμίρης της Χετζάζης (κεντρο-δυτικής περιοχής της σημερινής Σαουδικής Αραβίας), η οικογένεια του οποίου είχε αναλάβει την προστασία των ιερών πόλεων του Ισλάμ, της Μέκκας και της Μεδίνας, από το 1201 μ.Χ. Σύμφωνα με το θρύλο πρόκειται για κατευθείαν απόγονους του Χασέμ, πρόγονου του ίδιου του Προφήτη Μωάμεθ. Έτσι ο Οίκος των Χασεμιτών αποτελεί Ιερή Οικογένεια του Ισλάμ.
Ο Χουσεϊν αλ Χασέμι κατάφερε να ενώσει τους ?ραβες (1914-16), αλλά αφού έδιωξε τους Τούρκους αντιμετώπισε την ανταρσία μιας άλλης ισχυρής Αραβικής οικογένειας, των Σαούντ, η οποία ανήκε (από τον 18ο Αιώνα) στο κίνημα των Ουαχαμπητών. Υπό τον ηγεσία του Νατζέντ Αμπντέλ Αζίζ Ίμπν Σαούντ (και με τη βοήθεια των Αμερικανών) κατάφεραν να νικήσουν τους Χασεμίτες και να τους εκδιώξουν (1926), ιδρύοντας στα εδάφη που έλεγχαν την Σαουδική Αραβία, ως ένα θεοκρατικό βασίλειο (1932).
Στη συνέχεια, οι Βρετανοί ίδρυσαν δίπλα δύο άλλα Χασεμιτικά βασίλεια, τα οποία έδωσαν στους γιους τους έκπτωτου Χουσεϊν αλ Χασέμι: τον Φευζάλ και τον Αμπντάλα. Στον Φεύζάλ έδωσαν το βασίλειο του Ιράκ και στον Αμπντάλα το βασίλειο της Ιορδανίας (Ο Αμπντάλα στην αρχή πήρε το βασίλειο της…Συρίας, από το οποίο, όμως, τον έδιωξαν οι Γάλλοι κι έτσι κατέληξε στην θρόνο της Υπεριορδανίας).
Το επίσημο όνομα του δεύτερου αυτού κράτους ήταν αρχικά «Χασεμιτικό βασίλειο της Υπεριορδανίας» και εκτείνονταν από την ανατολική όχθη του Ιορδάνη ποταμού μέχρι το Ιράκ. Δυτικά του Ιορδάνη ως τη θάλασσα βρίσκονταν η Παλαιστίνη, που έμεινε υπό βρετανική εντολή ως το 1947. Στα εδάφη της Παλαιστίνης δημιουργήθηκαν το 1947 δύο κράτη: το Ισραήλ και η Παλαιστίνη.
Η απόφαση εκείνη δημιουργούσε δύο μη βιώσιμη κρατίδια. Αμφότερα, για να γίνουν βιώσιμα, ήταν υποχρεωμένα να εξαλείψουν το ένα το άλλο! Κι αυτό ακριβώς γίνεται στις δεκαετίες που ακολούθησαν: Το 1948 οι ?ραβες επιτέθηκαν να διαλύσουν το κράτος του Ισραήλ, το οποίο βοήθησαν τότε οι Σοβιετικοί. Το Ισραήλ νίκησε και επέκτεινε τα αρχικά του σύνορα. Τότε η Υπεριορδανία προσάρτησε τη δυτική όχθη (που αποτελούσε τμήμα του Παλαιστινιακού κράτους) και μετατράπηκε σε Ιορδανία (αφού εκτεινόταν, πλέον, και στις δύο όχθες του Ιορδάνη ποταμού).
Στο μεταξύ (1958), η Χασεμιτική δυναστεία στο Ιράκ ανατράπηκε από πραξικόπημα του Μπάαθ και ο βασιλιάς Φεϋζάλ Β΄ (εγγονός και συνονόματος του πρώτου βασιλιά του Ιράκ) δολοφονήθηκε, ενώ η οικογένειά του ξεκληρίστηκε.
Αντίθετα, η Χασεμιτική δυναστεία της Ιορδανίας επέζησε: Ο ιδρυτής της Αμπντάλα μακροημέρευσε στο θρόνο του Αμάν ως το 1951. Τότε τον δολοφόνησαν Παλαιστίνιοι εθνικιστές για να τον εκδικηθούν που είχε προσαρτήσει τα εδάφη τους στη δυτική Όχθη. Στη συνέχεια ανέλαβε ο γιος του Ταλάλ (που ήταν «πνευματικά ασθενής») για δύο χρόνια και αμέσως μετά ο γιος του (και εγγονός του Αμπντάλα) Χουσεϊν, ο οποίος βασίλεψε από το 1953 ως το 1999, παραδίδοντας στο γιο του Αμπντάλα τον Β΄, που είναι ο σημερινός μονάρχης της Ιορδανίας.
Η δημιουργία των δύο Χασεμιτικών βασιλείων αποτελούσε μια στρατηγική επιλογή των Βρετανών, που αποσκοπούσε αφενός να ενώσει κάποτε Ιράκ και Υπεριορδανία, αφετέρου να δημιουργήσει ένα Χαλιφάτο (ενιαίο Αραβικό θεοκρατικό βασίλειο) με την Αραβία, μια που η Χασεμιτική δυναστεία έχει κληρονομικά δικαιώματα πάνω στα ιερά εδάφη του Ισλάμ, με πολύ ισχυρή ιστορική και θρησκευτική θεμελίωση (για τους ?ραβες και τους απανταχού Σουνίτες Μουσουλμάνους).
Πλεονεκτήματα αναδιάταξης του Χάρτη
Μια Ένωση του Κεντρικού Ιράκ με την Ιορδανία αρχικά και με την Αραβία αργότερα, θα δημιουργήσει ξανά συνθήκες για την πραγματοποίηση του παλαιού βρετανικού σχεδίου (που τώρα αρχίζουν να βλέπουν με συμπάθεια και οι Αμερικανοί): μια παν-αραβική Ένωση, υπό τον Χασεμιτικό βασιλικό Οίκο της Ιορδανίας. Αυτή η προοπτική έχει πολλαπλά πλεονεκτήματα:
-- Πρώτον, δίνει την δυνατότητα δημοκρατικής μετεξέλιξης της Αραβικής Χερσονήσου. Ο Οίκος των Σαούντ έχει επιβάλει ένα καθεστώς ιδιαίτερα άκαμπτο, αναχρονιστικό, αληθινά μεσαιωνικό. Πολύ περισσότεροι που πολλά μέλη της δυναστείας των Σαούντ βρέθηκαν αναμιγμένα με την Αλ Κάϊντα και οι Αμερικανοί τους βλέπουν, πλέον, με αυξανόμενη καχυποψία. Αντίθετα, η Ιορδανική μοναρχία, είναι πολύ πιο συμβατή με ένα αντιπροσωπευτικό δημοκρατικό καθεστώς.
-- Δεύτερον, αν ενισχυθεί το Ιορδανικό βασίλειο προς ανατολάς αρχικά (κεντρικό Ιράκ) και προς νότο αργότερα (Αραβία), μπορεί να αποδεσμεύσει ευκολότερα το δυτικό τμήμα της χώρας, που αποτελείται από συμπαγείς Παλαιστινιακούς πληθυσμούς. Αν ενωθεί η δυτική Ιορδανία με τη δυτική όχθη του Ιορδάνη (όπου εδρεύει σήμερα η Παλαιστινιακή αρχή), μπορούν να δημιουργήσουν ένα βιώσιμο Παλαιστινιακό κράτος. Κι έτσι να λυθεί μια ακόμα εξίσωση. Διότι βιώσιμο Παλαιστινιακό κράτος μόνο στη δυτική όχθη δεν μπορεί να υπάρξει…
Αυτό ακριβώς υπήρξε και το μεγάλο «μυστικό» της Αραβοϊσραηλινής διένεξης: Ότι η ειρηνική της επίλυση δεν εξαρτιόταν μόνο από το Ισραήλ και τους Παλαιστινίους. Εξαρτιόταν, επίσης, κι από την Ιορδανία, το μισό της οποίας αποτελεί στην ουσία έδαφος όπου κατοικούν αμιγώς παλαιστινιακοί πληθυσμοί. ?λλωστε, ο ίδιος ο Αραφάτ προσπάθησε το Σεπτέμβριο του 1970 να αποσπάσει βίαια, με επανάσταση, το δυτικό τμήμα της Ιορδανίας από τον τότε ?ραβα μονάρχη (το βασιλιά Χουσεϊν, πατέρα του σημερινού Ιορδανού μονάρχη Αμπντάλα). Η εξέγερση εκείνη πνίγηκε στο αίμα. Ήταν ο περιβόητος «Μαύρος Σεπτέμβρης». Μια σφαγή που έγινε από «?ραβες αδελφούς» (τους Ιορδανούς), όχι από Ισραηλινούς εχθρούς...
Η επίλυση του Παλαιστινιακού, η σταθεροποίηση του Ιράκ και η μετεξέλιξη του μεσαιωνικού καθεστώτος στη Αραβική Χερσόνησο, προϋποθέτουν και απαιτούν αλλαγή συνόρων στην περιοχή. Τα σύνορα που υπάρχουν σήμερα είναι τεχνητά κατασκευάσματα των πρώτης μετά-αποικιακής περιόδου. Δεν χωράνε τα αιτήματα αυτοδιάθεσης των λαών της περιοχής, ούτε αντέχουν τις φιλοδοξίες εκδημοκρατισμού και εκσυγχρονισμού των κοινωνιών της. Η συμφιλίωση Δύσης - Ισλάμ προϋποθέτει μεταξύ άλλων να σαρωθούν τα τεχνητά υπολείμματα των αποικιοκρατίας και τα διεφθαρμένα καθεστώτα που επιβλήθηκαν εκεί.
Η σημερινή Ιορδανία βρίσκεται στην καρδιά των αλλαγών που πρέπει να γίνουν. Και μπορούν να προκύψουν συναινετικά ως μια Παναραβική Κοινοπολιτεία υπό τον μονάρχη κληρονόμο του Χασεμιτικού θρόνου της Ιορδανίας: μια ένωση ομόσπονδων κρατιδίων, Αράβων Σουνιτών, Αράβων Σιιτών, Κούρδων και Παλαιστινίων, κάποια των οποίων (όπως το Κουρδικό και το Παλαιστινιακό) μπορούν να έχουν μελλοντικά δικαίωμα απόσχισης.
Απάντηση με παράθεση
